Υλικά κατασκευής στεφανών
Ολοκεραμικές θήκες
Είναι θήκες οι οποίες αποτελούνται εξολοκλήρου από κεραμικό υλικό. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει άλματα στον τομέα των ολοκεραμικών συστημάτων, τα οποία πλέον έχουν ήδη αρχίσει να εκτοπίζουν τις μεταλλοκεραμικές θήκες.
Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι οδοντιατρικής πορσελάνης οι οποίοι, μπορούμε να πούμε απλά και χωρίς να μπούμε σε τεχνικές λεπτομέρειες, ότι είναι ουσιαστικά διαφορετικοί τύποι γυαλιού.
Τα πιο διαδεδομένα κεραμικά για την κατασκευή ολοκεραμικών στεφανών είναι τα κεραμικά αλουμίνας CAD/CAM* (PROCERA Alumina, VITA In-Ceram), τα κεραμικά διπυριτικού λιθίου θερμοσυμπιεζόμενα ή CAD/CAM ( IPS e.max Press ) και τα κεραμικά ζιρκονίας CAD/CAM (Procera, Lava, IPS e.max ZirCAD).
Τα κεραμικά αυτά έχουν διαφορές ως προς την αντοχή και την διαφάνεια, όπου μπορούμε να πούμε πως τα πιο ανθεκτικά είναι και τα πιό αδιαφανή και συνεπώς όχι τόσο αισθητικά αποδεκτά για να κατασκευαστεί με αυτά εξ'ολοκλήρου μία στεφάνη στην πρόσθια περιοχή. Γι'αυτόν τον λόγο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εσωτερικό στρώμα (υλικό πυρήνα) και στο εξωτερικό να χρησιμοποιηθεί πορσελάνη υψηλής αισθητικής απόδοσης η οποία θα υποστηρίζεται από το υλικό του πυρήνα και έτσι θα μπορεί να αντέξει τις μασητικές δυνάμεις.
Ποια ακριβώς θα είναι η διαδικασία κατασκευής και ποιό είδος πορσελάνης θα χρησιμοποιηθεί είναι κάτι που θα αποφασισθεί λαμβάνοντας υπόψιν την θέση του δοντιού και τις δυνάμεις τις οποίες δέχεται.
Με τα σύγχρονα ολοκεραμικά συστήματα μπορεί να αποδοθεί με τόση φυσικότητα ένα δόντι που να είναι αδύνατον να να καταλάβει κανείς ότι πρόκειται για μία θήκη ή όψη εάν δεν το εξετάσει λεπτομερώς. Η έλλειψη του μεταλλικού πυρήνα επιτρέπει στο φως να διαπερνά το υλικό όπως και ένα φυσικό δόντι, ενώ οι διάφορες στρώσεις αισθητικής πορσελάνης αποδίδουν καλύτερα την δομή ενός φυσικού δοντιού. Επίσης σε περίπτωση υφίζησης των ούλων το όριο της στεφάνης παραμένει δυσδιάκριτο (δεν υπάρχει η μαύρη γραμμή που φαίνεται στις μεταλλοκεραμικές θήκες).
Τα μειονεκτήματα των ολοκεραμικών στεφανών είναι κυρίως η μικρότερη αντοχή τους συγκριτικά με τις μεταλλοκεραμικές στεφάνες, διαφορά η οποία σε μεμονωμένες στεφάνες (όχι γέφυρες) συνήθως δεν αποτελεί πρόβλημα. Σε περιπτώσεις οπίσθιων δοντιών όπου παρατηρείται πιο έντονη φόρτιση από το κανονικό (πχ. Βρυγμός) μπορούν να χρησιμοποιηθούν μονολιθικές στεφάνες Ζιρκονίας.
Στα πρόσθια δόντια όπου ούτως ή άλλως oι μασητικές δυνάμεις δεν είναι μεγάλες ενώ αντιθέτως οι αισθητικές απαιτήσεις είναι υψηλές οι ολοκεραμικές στεφάνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν απροβλημάτιστα. Άλλα μειονεκτήματα των ολοκεραμικών υλικών είναι το κόστος και οι περίπλοκες και τεχνικά ευαίσθητες διαδικασίες συγκόλλησης.
Μεταλλοκεραμικές θήκες
Αυτού του είδους οι θήκες είναι αυτές, που για χρόνια κατασκευαζόντουσαν συχνότερα από τις υπόλοιπες, τελευταία όμως έχουν αρχίσει να χάνουν έδαφος με την ανάπτυξη των ολοκεραμικών συστημάτων. Έχουν στο εσωτερικό τους ένα λεπτό μεταλλικό κέλυφος κατασκευασμένο με χύτευση, πυροσυσσωμάτωση ή CAD/CAM*, πάνω στο οποίο τοποθετείται σε στρώσεις διαφορετικού χρώματος η πορσελάνη ώστε να αποδοθεί με φυσικότητα το χρώμα και οι διαφάνειες του δοντιού. Η πορσελάνη συνδέεται χημικά με το μέταλλο το οποίο χρειάζεται για να την υποστηρίζει να μην σπάσει.
Χρειάζονται περισσότερο τρόχισμα από τις απλές μεταλλικές θήκες, αλλά δίνουν ένα πολύ καλό αισθητικό αποτέλεσμα συγκρίσιμο των ολοκεραμικών και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές. Το κόστος τους είναι αρκετά υψηλότερο των μεταλλικών και περίπου 15-20% φθηνότερο από μία ολοκεραμική. Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα, όπως :
-Εάν τα ούλα υποχωρήσουν λίγο τότε το όριο της θήκης γίνεται αντιληπτό ως μια μαύρη γραμμή και δημιουργεί έντονο αισθητικό πρόβλημα ιδιαίτερα στα μπροστινά δόντια.
-Υπάρχει κίνδυνος θραύσης τμημάτων της πορσελάνης.
Μεταλλικές θήκες
Σήμερα χρησιμοποιούνται εξαιρετικά σπάνια και σε ειδικές περιπτώσεις. Κατασκευάζονται από κράματα βασικών μετάλλων (κοβάλτιο, χρώμιο, νικέλιο) ή ευγενών μετάλλων (χρυσός, λευκόχρυσος, παλλάδιο), με τα δεύτερα να υπερτερούν των πρώτων από άποψη εφαρμογής και να μειονεκτούν όσον αφορά το κόστος.
Οι μεταλλικές θήκες χρειάζονται λιγότερο τρόχισμα δοντιών, είναι οι πλέον ανθεκτικές στην θραύση ενώ η αποτριβή που μπορούν να προκαλέσουν στα δόντια με τα οποία έρχονται σε επαφή κατά την μάσηση είναι ελάχιστη.
Το σημαντικότερο τους μειονέκτημα είναι το χρώμα τους και ακολουθούν η θερμοαγωγιμότητα των μετάλλων και κάποιες αλλεργίες στα βασικά μέταλλα που μπορεί να εμφανιστούν σε ένα πολύ μικρό ποσοστό ασθενών.
Χρησιμοποιούνται όπως αναφέρθηκε σπάνια σε πίσω δόντια όπου ο αισθητικός παράγοντας δεν είναι τόσο σημαντικός, όταν δεν μπορεί να τροχιστεί ένα δόντι τόσο ώστε να δεχθεί άλλου τύπου θήκη, όταν υπάρχει έντονος βρυγμός ή όταν απαιτείται μία οικονομική λύση.
Θήκες ολοκεραμικές, μεταλλοκεραμικές, ακρυλικές, μέταλλο-ακρυλικές, μεταλλικές. Τι είναι όλα αυτά τα υλικά και ποιο είναι το καλύτερο;
Σήμερα σε σχέση με το παρελθόν υπάρχει πληθώρα οδοντιατρικών υλικών και τεχνικών κατασκευής οδοντιατρικών στεφανών (θηκών) και γεφυρών. Είναι αναμενόμενο λοιπόν να δημιουργηθεί μία σύγχυση από την πλευρά των ασθενών ως προς το ποιο υλικό είναι καλύτερο και ποιά τεχνική καταλληλότερη. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες όπως την θέση του δοντιού που αποκαθίσταται, την ύπαρξη ή όχι παραλειτουργιών (όπως ο βρυγμός, δηλαδή το τρίξιμο των δοντιών το βράδυ), το κόστος, κ.α. Μπορούμε με άλλα λόγια να πούμε ότι κανένα είδος δεν είναι το καλύτερο για όλες τις περιπτώσεις.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε πρώτα τα υλικά:
Ακρυλικές και μεταλλοακρυλικές θήκες
Χρησιμοποιούνται σαν προσωρινές μεταβατικές στεφάνες καθώς το ακρυλικό είναι ένα υλικό μειωμένης αντοχής στην αποτριβή.
*CAD/CAM = Computer Aided Design/ Computer Aided Manufacturing. Οι προσθετικές εργασίες αυτού του είδους σχεδιάζονται σε υπολογιστή και τα δεδομένα μεταφέρονται στο μηχάνημα κοπής, το οποίο σκαλίζει αυτόματα έναν κύβο κεραμικού υλικού ή έναν μεταλλικό δίσκο . Σαν μέθοδος κατασκευής δίνει αποκαταστάσεις υψηλότερης εφαρμογής και αντοχής καθώς δεν παρεμβάλλεται, αλλά έχει προηγηθεί η όπτηση του κεραμικού υλικού ή η χύτευση του μετάλλου. Με αυτόν τρόπο δεν υπάρχουν οι διαφορές που προκύπτουν από την θερμική διαστολή και συστολή και επιπλέον διασφαλίζεται η ποιότητα, ομοιομορφία και επαναληψιμότητα των αποκαταστάσεων.